Badanie „State of Ransomware 2025” firmy Sophos pokazuje, że skutki cyberataków ransomware wykraczają poza kwestie techniczne. Negatywnie wpływają na ludzi odpowiedzialnych za cyberbezpieczeństwo, powodując stres, nieobecności w pracy i rosnącą presję na zespoły IT.
Wzrost ataków socjotechnicznych
W ostatnich 12 miesiącach wzrosła liczba ataków ransomware wykorzystujących techniki socjotechniczne. Cyberprzestępcy stosują fałszywe wiadomości e-mail i manipulację użytkownikami, aby ominąć zabezpieczenia systemów.
W rezultacie skutki takich incydentów obejmują nie tylko koszty operacyjne czy czas potrzebny do przywrócenia sprawności systemów. Coraz częściej dotykają one ludzi – pracowników działów IT, którzy mierzą się z wysokim obciążeniem psychicznym.
Kradzież danych uwierzytelniających wciąż głównym wektorem ataków
Raport Sophos potwierdza, że przejęcie haseł i loginów pozostaje najczęściej wykorzystywaną metodą rozpoczęcia ataków ransomware:
- 23% wszystkich ataków w 2025 roku (spadek z 29% w 2024 r.).
- 30% ataków w firmach zatrudniających do 250 pracowników.
Ponadto popularne są:
- złośliwe wiadomości e-mail – 19% incydentów,
- phishing – 18% przypadków, wzrost o 7 punktów procentowych rok do roku.
Dlatego eksperci podkreślają, że czynnik ludzki jest najłatwiejszym celem cyberprzestępców, nawet przy rozbudowanych zabezpieczeniach technicznych.
Edukacja i wsparcie psychologiczne – kluczowe działania prewencyjne
Eksperci Sophos zwracają uwagę, że technologia nie wystarczy, aby skutecznie chronić się przed ransomware. Chester Wisniewski, dyrektor ds. technologii w Sophos, podkreśla:
„Jednym z najważniejszych działań prewencyjnych w firmach jest edukacja. Zespół powinien być dobrze przygotowany, znać potencjalne zagrożenia, umieć rozpoznawać sygnały ostrzegawcze oraz odpowiednio reagować. Jednak samo przygotowanie techniczne do walki z cyberatakami to dziś za mało. Ataki ransomware silnie uderzają w ludzi, którzy znajdują się w ich centrum, czyli przede wszystkim w zespoły ds. IT i cyberbezpieczeństwa. Firmy powinny uzupełniać szkolenia z cyberhigieny o rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, a także rozważyć zapewnienie wsparcia psychologicznego dla swoich zespołów.”
Dlatego dobrze zaplanowane szkolenia z cyberbezpieczeństwa i dostęp do pomocy psychologicznej zwiększają odporność organizacji oraz pozwalają szybciej wracać do równowagi po poważnym incydencie.
Stres – ukryty koszt cyberataków ransomware
Raport pokazuje, że we wszystkich firmach, które doświadczyły zaszyfrowania danych, odnotowano skutki psychologiczne wśród pracowników IT:
- 41% respondentów odczuwało wzmożony stres i lęk przed kolejnymi cyberatakami,
- 1/3 z nich wskazała na poczucie winy z powodu niepowstrzymania incydentu,
- 31% zgłosiło nieobecności w pracy spowodowane stresem lub problemami psychicznymi.
Takie konsekwencje obniżają efektywność działań w obszarze bezpieczeństwa IT i zwiększają podatność firm na kolejne ataki.
Rosnąca presja na działy IT po cyberatakach
Po incydentach ransomware 40% firm zwiększa presję na zespoły IT, oczekując szybszych reakcji i zaostrzonej kontroli. Co czwarta organizacja decyduje się na wymianę lidera ds. bezpieczeństwa.
Jednak, jak podkreśla Chester Wisniewski:
„Warto pamiętać, że ludzki błąd czy luka w zabezpieczeniach nie zawsze wynikają z zaniedbania czy złych intencji pracownika. Często są skutkiem posiadania ograniczonych zasobów, niewystarczających zabezpieczeń czy zbyt dużej liczby równolegle wykonywanych zadań. W zarządzaniu sytuacją po incydencie kluczowa jest analiza jego źródłowych przyczyn i wspólne wyciąganie wniosków. Pozwoli to nie tylko zidentyfikować luki w zabezpieczeniach, ale również wypracować skuteczniejsze procedury cyberbezpieczeństwa oraz wzmocnić zaufanie w zespole.”
W rezultacie samo zwiększanie presji nie poprawia bezpieczeństwa – potrzebne są działania systemowe.
Ransomware testuje kulturę bezpieczeństwa w firmach
Eksperci Sophos podkreślają, że ransomware to nie tylko test dla zabezpieczeń IT. To także sprawdzian dla kultury organizacyjnej i strategii cyberbezpieczeństwa. Od reakcji na kryzys zależy reputacja przedsiębiorstwa oraz zdolność do zatrzymania doświadczonych specjalistów ds. bezpieczeństwa informacji.
Dlatego budowanie odporności wymaga połączenia:
- technologii,
- szkoleń i edukacji w obszarze bezpieczeństwa IT,
- odpowiednich procedur,
- a także wsparcia psychologicznego dla zespołów, które znajdują się na pierwszej linii obrony przed cyberatakami.
Źródło: Raport „State of Ransomware 2025” dostępny na stronie: www.sophos.com/en-us/content/state-of-ransomware
