Listwy przeciwprzepięciowe – dlaczego są ważne?
Ochrona sprzętu elektronicznego powinna być dla każdego użytkownika czymś zupełnie naturalnym – w końcu inwestujemy w urządzenia, które często kosztują tysiące złotych i są niezbędne w codziennej pracy czy rozrywce. Tymczasem wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy z tego, że zwykła listwa zasilająca a listwa przeciwprzepięciowa to dwa różne produkty. Tylko ta druga, wyposażona w odpowiednie elementy zabezpieczające, faktycznie chroni przed skutkami nagłych skoków napięcia. Dlatego w ofercie marki Belkin znajdują się wyłącznie wysokiej klasy listwy przeciwprzepięciowe o potwierdzonych parametrach.
Skok napięcia – co to jest?
Termin „skok napięcia” odnosi się do nagłego wzrostu napięcia (mierzone w woltach), który powoduje zwiększony przepływ prądu w urządzeniu ponad jego dopuszczalny próg. Takie zjawisko może prowadzić do uszkodzeń elektroniki, a nawet całkowitej awarii sprzętu. Skoki napięcia dzielą się na dwa główne typy:
- Wewnętrzne – najczęściej spotykane w gospodarstwach domowych. Występują wtedy, gdy urządzenie z silnikiem, takie jak lodówka czy klimatyzator, nagle się wyłącza. Niewykorzystana energia zostaje wtedy skierowana do innych urządzeń podłączonych do tej samej sieci, powodując krótkotrwały skok napięcia. Oznacza to, że każdy sprzęt podłączony do tego samego obwodu może zostać narażony na przeciążenie.
- Zewnętrzne – spowodowane czynnikami zewnętrznymi, np. uderzeniem pioruna, zakłóceniami w sieci energetycznej czy nawet przypadkową ingerencją zwierząt w przewody elektryczne. Takie przepięcia mają często większą skalę i mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń całej instalacji oraz podłączonych urządzeń.
Aby listwa miała właściwości przeciwprzepięciowe, musi być wyposażona w warystory MOV (Metal Oxide Varistor*). To specjalne elementy półprzewodnikowe, które w normalnych warunkach są nieaktywne, ale w momencie nagłego wzrostu napięcia zaczynają przewodzić i „przejmują na siebie” nadmiar energii (mierzonej w dżulach). W ten sposób pochłaniają przepięcie i odprowadzają je do uziemienia, chroniąc podłączony sprzęt.
Listwa zasilająca a przeciwprzepięciowa – czym się różnią?
Choć z wyglądu są podobne, listwy zasilające często bywają mylone z listwami przeciwprzepięciowymi.
| Listwa zasilająca | Listwa przeciwprzepięciowa | |
| Główne zastosowanie | Służy jedynie do podłączenia większej liczby urządzeń, działa jak rozgałęziacz. | Poza dodatkowymi gniazdami oferuje ochronę przed skokami napięcia, zabezpieczając sprzęt przed uszkodzeniem. |
| Nazewnictwo i oznaczenia | Opisywana jako „listwa” lub „przedłużacz”. Często podawana jest maksymalna moc w watach, ale brak informacji o wartości w dżulach. | Wyraźnie oznaczona jako „surge protector” lub „listwa przeciwprzepięciowa”. Na opakowaniu często podaje się parametr w dżulach, określający, ile energii może pochłonąć. |
| Diody | Zwykle brak dodatkowych lampek, ewentualnie dioda zasilania. | Wyposażona w kontrolki „Protected” / „Protection” oraz często „Grounded”, które świecą na zielono, gdy urządzenie działa poprawnie i zapewnia ochronę. |
Nowoczesne listwy przeciwprzepięciowe Belkina, poza ochroną przed przepięciami, oferują również szereg innych zabezpieczeń zwiększających bezpieczeństwo sprzętu i użytkowników.:
- Obudowa wykonana z materiałów ognioodpornych, które ograniczają ryzyko pożaru.
- Zabezpieczenie przed przegrzaniem – czujniki reagujące na nadmierne nagrzewanie się listwy.
- Ochrona przed przeciążeniem prądowym – gdy przez obwód płynie większy prąd niż dopuszczalny dla danego urządzenia, bezpiecznik odłącza zasilanie.
- Zabezpieczenie przed przeciążeniem – czyli podłączeniem zbyt wielu urządzeń o dużej mocy. Maksymalna moc podłączonych urządzeń jest podawana w watach.
- Ochrona przed zwarciem
- Clamping Voltage Protection – ograniczanie napięcia do bezpiecznego poziomu w momencie skoku.
- Wskaźnik (dioda LED) informujący o braku prawidłowego uziemienia oraz druga dioda o prawidłowym działaniu ochrony przeciwprzepięciowej. Jeśli dioda nie świeci, oznacza to, że listwa pochłonęła energię przepięcia i funkcja ochrony się wyczerpała – urządzenia nadal można używać jako zwykłego przedłużacza, ale już bez zabezpieczenia.
- Zaślepki w gniazdkach chroniące dzieci przed przypadkowym porażeniem prądem
* W bardziej zaawansowanych zabezpieczeniach (np. w instalacjach przemysłowych czy systemach UPS) stosuje się też inne elementy – jak iskierniki gazowe (GDT) czy diody tłumiące (TVS) – ale w listwach domowych i biurowych królują właśnie MOV-y.
